เรื่องหมูๆ
งานนิทรรศศการในรัฐแมริแลนด์(รัฐทางฝั่นตะวันออกของสหรัฐอเมริกา)ปี 2017 เจ้าหมูที่ชนะรางวัลนั้นมีท่าทางไม่ค่อยดีผู้เห็นเหตุการณ์ได้รายงานว่าเจ้าหมูตัวนี้มีอาการเป็นไข้, ตาอักเสบและมีน้ำมูกไหล ในขณะที่กรรมการกำลังกังวลถึงเรื่องนี้อยู่นั้นทางแผนกอนามัยก็กำลังง่วนอยู่กับกลุ่มของผู้เข้าร่วมงานซึ่งบางคนก็ไปเล่นกับหมูตัวการและบ้างก็อยู่ใกล้ๆกับเล้า และในเวลาไม่นาน ผู้เคยเข้าชมงานราว 40 คนก็ถูกวินิจฉัยว่าติดหวัดจากหมูตัวการ
โดยมากแล้วสัตว์ที่ป่วยมักจะไม่แพร่เชื้อสู่มนุษย์ แต่ถ้ามันแพร่ก็คงทำนายได้ว่าจะเป็นการระบาดร้ายแรงเลยทีเดียวแล้วเชื้อโรคสามารถแพร่จากสปีชีส์หนึ่งไปยังอีกสปีชีส์ได้อย่างไร และอะไรทำให้มันดูอันตราย?
ว่าด้วยไวรัส
ไวรัสเป็นประเภทของอินทรีย์ปรสิตที่ทำให้สิ่งมีชีวิตทุกชนิดติดเชื้อเพื่ออยู่รอดและสืบพันธุ์ พวกมันจะดำเนินการใน 3 ขั้นตอนด้วยกันนั่นคือ
1.เลือกผู้อยู่อาศัย(Host)
2.ทำให้ติดและขยายพันธุ์
3.แพร่เชื้อไปยังบุคคลอื่น
มาดูตัวอย่างที่ไข้หวัดใหญ่กัน อันดับแรกเลยไวรัสหวัดจะพยายามทำทุกวิถีทางให้ได้เข้าไปยังทางเดินหายใจ ขั้นนี้ยังไม่ยากเท่ากับการอยู่รอดในที่อยู่อาศัยใหม่ ไวรัสจำเป็นต้องเพิ่มจำนวนก่อนที่จะถูกเล่นงานโดยระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย เพื่อภารกิจนี้ ไวรัสได้พัฒนาการสื่อสารพิเศษซึ่งใช้ติดต่อกับเจ้าบ้านที่มันเข้าไปอยู่อาศัยขึ้นมาโดยเฉพาะ ไวรัสหวัดนี้ถูกห่อหุ้มด้วยโปรตีนที่ดัดแปลงมาให้สามารถเข้ากันกับตัวรับของเซลล์ในระบบหายใจเพื่อเข้าสู่เซลล์ได้(คล้ายๆกับมีกุญแจไขประตูนั่นแหละครับ)
เมื่อเข้ามาได้แล้วไวรัสก็จะทำการควบคุมเซลล์เพื่อผลิตสารที่มันต้องการและขยายพันธุ์(เหมือนกับโจรปล้นโรงงานครับ 55) และตอนนี้ไวรัสก็ถึงคิวที่จะต้องมาจัดการกับระบบภูมิคุ้มกันของเจ้าบ้าน เมื่อดำเนินมาถึงจุดๆหนึ่งไวรัสก็สามารถแพร่เชื้อไปยังเหยื่อรายถัดไปได้โดยใช้ระบบภูมิคุ้มกันของเจ้าบ้านเองนั่นคือการจามนั่นเอง
การอัพเกรด
อย่างไรก็ตามใช่ว่าไวรัสชนิดหนึ่งๆจะสามารถติดไปยังสิ่งมีชีวิตทุกชนิดได้ ซึ่งส่วนมากแล้วมักจะทำไม่ได้(ดังที่เคยกล่าวไว้) กรณีส่วนใหญ่นั้นจะเกิดจากการที่พันธุกรรมระหว่างสิ่งมีชีวิตสองชนิดนั้นไม่เหมือนกัน สำหรับไวรัสที่พัฒนาตัวเองมาให้ติดได้กับมนุษย์นั้นก็ไม่สามารถที่ติดกับพืชได้ แต่อย่างไรก็ดีไวรัสนั้นมีอยู่มากมายที่มีลักษณะแตกต่างกัน(ทำให้สิ่งมีชีวิตเกือบทุกชนิดต้องเผชิญกับพวกมันได้อย่างทั่วถึง)และสิ่งที่น่ากลัวที่สุดคือการที่ไวรัสสามารถวิวัฒนาการได้อย่างน่าเหลือเชื่อ ซึ่งจะทำให้ไวรัสบางชนิดสามารถก้าวข้ามขีดจำกัดและกระโดดไปติดสิ่งมีชีวิตใหม่ๆได้ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นโอกาสที่จะเกิดขึ้นก็มีเพียงเล็กน้อยเท่านั้น(และใช้เวลานานมากกกก)
source
TED-Ed (youtube)
