บวบเป็นไม้เถาเลื้อย จัดอยู่ในวงศ์เดียวกับแตงกวาและแตงโม ผลเป็นทรงกระบอก
ผลอ่อนนำมากินสดหรือลวกจิ้มน้ำพริก ผัดกับไข่หรือเนื้อสัตว์ หรือใส่ในแกงส้มหรือแกงเลียง บวบพันธุ์ที่คนไทยนิยมกินกันมีอยู่ 3 ชนิด ได้แก่..
บวบงู (Snake Gourd) ดอกเป็นสีขาว ผลกลมยาวบิดงอคล้ายงู เปลือกผลสีเขียวมีลายสีขาวพาดตามยาว เนื้อมีรสขมเจือและมีเมือกเล็กน้อย
.
บวบเหลี่ยม (Angled Gourd) ผลยาว ขนาดใหญ่ มีสันนูน เป็นเส้นตามแนวยาว ดอกมีสีเหลือง เปลือกค่อนข้างแข็งเมื่อเทียบกับบวบงูและบวบหอม
บวบเหลี่ยม มีแคลเซียมและฟอสฟอรัสสูงกว่าบวบอีก 2 ชนิด คือ 5 และ 24 มิลลิกรัม ตามลำดับ และแม้บวบหอมจะมีคุณค่าสารอาหารใกล้เคียง แต่ไม่มากเท่าบวบงูและบวบเหลี่ยม ทว่าด้วยรสหอมหวานและเนื้อนุ่ม ก็ทำให้บวบหอมเป็นที่ชื่นชอบและเป็นตัวเลือกแรก ๆ ของหลาย ๆ คน เมื่อนึกถึงเมนูบวบ
.
ชื่ออื่น : บวบ, มะบวบอ้ม, มะนอยขม, มะนอยอ้ม, มะบวบ, บวบกลม, บวบอ้ม, บวบขม, บวบหอม
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Luffa cylindrica (L.) M.Roem.
ชื่อวงศ์ : Cucurbitaceae
บวบหอม (Sponge Gourd) ทรงรีหรือกลม ดอกสีเหลือง ผลกลมทรงกระบอก เปลือกสีเขียวเข้ม ผิวมีลายเส้นพาดตามยาวแต่ไม่นูนเหมือนบวบเหลี่ยม
- บวบหอม เป็นพรรณไม้เถาล้มลุกมีอายุได้เพียง 1 ปี มักเลื้อยพาดพันไปตามต้นไม้ชนิดอื่น ๆ หรือตามร้านที่ปลูกทำไว้ ลำต้นมีลักษณะเป็นเถาสี่เหลี่ยม หรือเป็นเถากลมและมีร่องเป็นเส้นตามยาว เถามีความยาวได้ประมาณ 7-10 เมตร และจะมีมือสำหรับยึดเกาะเป็นเส้นยาวประมาณ 3 เส้น ตามลำต้นอ่อนและยอดอ่อนจะมีขนที่อ่อนนุ่ม เมื่อลำต้นแก่ขนเหล่านั้นก็จะค่อย ๆ หลุดร่วงไป ทุกส่วนของลำต้นเมื่อนำมาขยี้ดมดูจะมีกลิ่นเหม็นเขียว
- ใบบวบหอม ใบเป็นใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน ลักษณะของใบค่อนข้างกลม ปลายใบแหลมส้น โคนใบเว้าเข้าหากันคล้ายรูปหัวใจ แผ่นใบจะมีรอยเว้าเข้าประมาณ 3-7 รอย และริมขอบใบจะเป็นรอยหยักหรือคลื่นเล็กน้อย ใบมีขนาดกว้างประมาณ 15-25 เซนติเมตร และยาวประมาณ 8-25 เซนติเมตร หลังใบเป็นสีเขียวแก่ ส่วนท้องใบเป็นสีเขียวอ่อน ใบอ่อนจะมีขนมาก เมื่อใบแก่แล้วขนเหล่านั้นจะค่อย ๆ หลุดร่วงไป เห็นเส้นใบนูนได้ชัดเจนประมาณ 3-7 เส้น ส่วนก้านใบนั้นมีลักษณะเป็นเหลี่ยมและมีขนอ่อนนุ่ม โดยมีความยาวของก้านใบประมาณ 4-9 เซนติเมตร
- ดอกบวบหอม มีทั้งดอกเพศผู้และเพศเมียในดอกเดียวกัน หรือพบดอกเพศเมียติดกับดอกเพศเมียเป็นดอกเดี่ยว หรือพบดอกเพศเมียติดกับดอกเพศผู้ในช่อดอกเดียวกัน โคนกลีบเลี้ยงติดกันตรงปลายแยกเป็น 5 กลีบ กลีบดอกสีเหลืองขอบดอกเป็นรอยย่น
- ผลบวบหอม ทรงกระบอกยาว ผลอ่อนสีเขียวมีลายเขียวแก่ ผลแก่สีเขียวออกเหลืองหรือเขียวเข้มอมเทาผล เมื่อแก่มีเส้นใยเหนียว มีลักษณะเป็นร่างแห ภายในมีเมล็ดเป็นวงรีคล้ายไข่แต่แบน
สรรพคุณ
- ราก น้ำต้มราก กินเป็นยาระบาย และใช้รักษาโรคเอดส์
- ใบ น้ำคั้นใบสด เป็นยาขับระดู ฟอกเลือด ส่วนน้ำต้มใบเป็นยาขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะเป็นเลือด หรือตำพอกแก้อาการบวมอักเสบและฝี
- ผล เป็นยาระบาย ขับลม ขับน้ำนม และแก้อาการเลือดออกตามทางเดินอาหารและกระเพาะปัสสาวะ
- เมล็ด กินเป็นยาทำให้อาเจียน และเป็นยาระบาย
บวบมีสารเมือกช่วยเคลือบลำไส้ มีฤทธิ์เป็นยาเย็น แก้ร้อนใน เป็นยาระบายอ่อน ๆ และช่วยขับน้ำนมให้แก่สตรีที่อยู่ในช่วงให้นมบุตร
ด้านคุณค่าสารอาหารนั้น ในปริมาณ 100 กรัมเท่ากัน บวบงูจะมีเส้นใยอาหารมากที่สุด คือ 0.4 กรัม มีวิตามินบี 3 และวิตามินซีสูงสุด คือ 0.8 และ 24 มิลลิกรัม ตามลำดับ
รังบวบ (Luffa) หรือใยบวบ เป็นเส้นใยที่ได้จากบวบที่แก่จนแห้ง ซึ่งส่วนใหญ่จะใช้บวบหอม รังบวบลักษณะเป็นใยฝอยสีขาวนิยมใช้ขัดผิวกาย โดยจะช่วยให้เซลล์ผิวเก่าหลุดออก และทำความสะอาดผิวได้อย่างดี แต่ควรแช่น้ำจนอ่อนนุ่มก่อนใช้ เพื่อป้องกันไม่ให้ผิวระคายเคือง นอกจากนี้ ใยบวบยังใช้เป็นฟองน้ำล้างภาชนะและใช้ในงานประดิษฐ์ต่าง ๆ ได้ด้วย
ขอบคุณ https://prayod.com/%E0%B8%9A%E0%B8%A7%E0%B8%9A/
https://www.samunpri.com/%E0%B8%9A%E0%B8%A7%E0%B8%9A..
http://farmorganicseed.com/%E0%B8%AA%E0%B8%A7%E0%B8%9..